|
|
|
|
|
|
Tantraloka by Abhinavagupta
In Sanscrito:
CAP.1 - CAP.2 - CAP.3 - CAP.4 - CAP.5 - CAP.6 - CAP.7 - CAP.8 - CAP.9 - CAP.10 CAP.11 - CAP.12 - CAP.13 - CAP.14 - CAP.15 - CAP.16 - CAP.17 - CAP.18 - CAP.19 - CAP.20 CAP.21 - CAP.22 - CAP.23 - CAP.24 - CAP.25 - CAP.26 - CAP.27 - CAP.28 - CAP.29 - CAP.30 CAP.31 - CAP.32 - CAP.33 - CAP.34 - CAP.35 - CAP.36 - CAP.37 - Testo translitterato
TANTRALOKA SANSCRITO
अथ श्रीतन्त्रालोके सप्तममाह्निकम्
अथ परमरहस्योऽयं चक्राणां भण्यतेऽभ्युदयः ॥१॥ इत्ययत्नजमाख्यातं यत्नजं तु निगद्यते । बीजपिण्डात्मकं सर्वं संविदः स्पन्दनात्मताम् ॥२॥ विदधत्परसंवित्तावुपाय इति वर्णितम् । यथारघट्टचक्राग्रघटीयन्त्रौघवाहनम् ॥३॥ एकानुसंधियत्नेन चित्रं यन्त्रोदयं भजेत् । एकानुसंधानबलाज्जाते मन्त्रोदये ̕निशम् ॥४॥ तन्मन्त्रदेवता यत्नात्तादात्म्येन प्रसीदति । खे रसैकाक्षि नित्योत्थे तदर्धं द्विकपिण्डके ॥५॥ त्रिके सप्त सहस्राणि द्विशतीत्युदयो मतः । चतुष्के तु सहस्राणि पञ्च चैव चतुःशती ॥६॥ पञ्चार्णे ̕ब्धिसहस्राणि त्रिशती विंशतिस्तथा । षट्के सहस्रत्रितयं षट्शती चोदयो भवेत् ॥७॥ सप्तके त्रिसहस्रं तु षडशीत्यधिकं स्मृतम् । शतैस्तु सप्तविंशत्या वर्णाष्टकविकल्पिते ॥८॥ चतुर्विंशतिशत्या तु नवार्णेषूदयो भवेत् । अधिषष्ट्येकविंशत्या शतानां दशवर्णके ॥९॥ एकान्नविंशतिशतं चतुःषष्टिः शिवार्णके । अष्टादश शतानि स्युरुदयो द्वादशार्णके ॥१०॥ त्रयोदशार्णे द्वाषष्ट्या शतानि किल षोडश । त्रिचत्वारिंशता पञ्चदशेति भुवनार्णके ॥११॥ चतुर्दशशती खाब्धिः स्यात्पञ्चदशवर्णके । त्रयोदशशती सार्धा षोडशार्णे तु कथ्यते ॥१२॥ शतद्वादशिका सप्तदशार्णे सैकसप्ततिः । अष्टादशार्णे विज्ञेया शतद्वादशिका बुधैः ॥१३॥ चतुर्विंशतिसंख्याके चक्रे नवशती भवेत् । सप्तविंशतिसंख्याते तूदयोऽष्टशतात्मकः ॥१४॥ द्वात्रिंशके महाचक्रे षट्शती पञ्चसप्ततिः । द्विचतुर्विंशके चक्रे सार्धां शतचतुष्टयीम् ॥१५॥ उदयं पिण्डयोगज्ञः पिण्डमन्त्रेषु लक्षयेत् । चतुष्पञ्चाशके चक्रे शतानां तु चतुष्टयम् ॥१६॥ सप्तत्रिंशत्सहार्धेन त्रिशत्यष्टाष्टके भवेत् । अर्धमर्धत्रिभागश्च षट्षष्टिर्द्विशती भवेत् ॥१७॥ एकाशीतिपदे चक्रे उदयः प्राणचारगः । चक्रे तु षण्णवत्याख्ये सपादा द्विशती भवेत् ॥१८॥ अष्टोत्तरशते चक्रे द्विशतस्तूदयो भवेत् । क्रमेणेत्थमिदं चक्रं षट्कृत्वो द्विगुणं यदा ॥१९॥ ततोऽपि द्विगुणेऽष्टांशस्यार्धमध्यर्धमेककम् । ततोऽपि सूक्ष्मकुशलैरर्धार्धादिप्रकल्पने ॥२०॥ भागषोडशकस्थित्या सूक्ष्मश्चारो ̕भिलक्ष्यते । एवं प्रयत्नसंरुद्धप्राणचारस्य योगिनः ॥२१॥ क्रमेण प्राणचारस्य ग्रास एवोपजायते । प्राणग्रासक्रमावाप्तकालसंकर्षणस्थितिः ॥२२॥ संविदेकैव पूर्णा स्याज्ज्ञानभेदव्यपोहनात् । तथा हि प्राणचारस्य नवस्यानुदये सति ॥२३॥ न कालभेदजनितो ज्ञानभेदः प्रकल्पते । संवेद्यभेदान्न ज्ञानं भिन्नं शिखरिवृत्तवत् ॥२४॥ कालस्तु भेदकस्तस्य स तु सूक्ष्मः क्षणो मतः । सौक्ष्म्यस्य चावधिर्ज्ञानं यावत्तिष्ठति स क्षणः ॥२५॥ अन्यथा न स निर्वक्तुं निपुणैरपि पार्यते । ज्ञानं कियद्भवेत्तावत्तदभावो न भासते ॥२६॥ तदभावश्च नो तावद्यावत्तत्राक्षवर्त्मनि । अर्थे वात्मप्रदेशे वा न संयोगविभागिता ॥२७॥ सा चेदुदयते स्पन्दमयी तत्प्राणगा ध्रुवम् । भवेदेव ततः प्राणस्पन्दाभावे न सा भवेत् ॥२८॥ तदभावान्न विज्ञानाभावः सैवं तु सैव धीः । न चासौ वस्तुतो दीर्घा कालभेदव्यपोहनात् ॥२९॥ वस्तुतो ह्यत एवेयं कालं संविन्न संस्पृशेत् । अत एकैव संवित्तिर्नानारूपे तथातथा ॥३०॥ विन्दाना निर्विकल्पापि विकल्पो भावगोचरे । स्पन्दान्तरं न यावत्तदुदितं तावदेव सः ॥३१॥ तावानेको विकल्पः स्याद्विविधं वस्तु कल्पयन् । ये त्वित्थं न विदुस्तेषां विकल्पो नोपपद्यते ॥३२॥ स ह्येको न भवेत्कश्चित् त्रिजगत्यापि जातुचित् । शब्दारूषणया ज्ञानं विकल्पः किल कथ्यते ॥३३॥ सा च स्यात्क्रमिकैवेत्थं किं कथं को विकल्पयेत् । घट इत्यपि नेयान्स्याद्विकल्पः का कथा स्थितौ ॥३४॥ न विकल्पश्च कोऽप्यस्ति यो मात्रामात्रनिष्ठितः । न च ज्ञानसमूहो ̕स्ति तेषामयुगपत्स्थितेः ॥३५॥ तेनास्तङ्गत एवैष व्यवहारो विकल्पजः । तस्मात्स्पन्दान्तरं यावन्नोदियात्तावदेककम् ॥३६॥ विज्ञानं तद्विकल्पात्मधर्मकोटीरपि स्पृशेत् । एकाशीतिपदोदारशक्त्यामर्शात्मकस्ततः ॥३७॥ विकल्पः शिवतादायी पूर्वमेव निरूपितः । यथा कर्णौ नर्तयामीत्येवं यत्नात्तथा भवेत् ॥३८॥ चक्रचारगताद्यत्नात्तद्वत्तच्चक्रगैव धीः । जपहोमार्चनादीनां प्राणसाम्यमतो विधिः ॥३९॥ सिद्धामते कुण्डलिनीशक्तिः प्राणसमोन्मना । उक्तं च योगिनीकौले तदेतत्परमेशिना ॥४०॥ पदमन्त्राक्षरे चक्रे विभागं शक्तितत्त्वगम् । पदेषु कृत्वा मन्त्रज्ञो जपादौ फलभाग्भवेत् ॥४१॥ द्वित्रिसप्ताष्टसंख्यातं लोपयेच्छतिकोदयम् । इति शक्तिस्थिता मन्त्रा विद्या वा चक्रनायकाः ॥४२॥ पदपिण्डस्वरूपेण ज्ञात्वा योज्याः सदा प्रिये । नित्योदये महातत्त्वे उदयस्थे सदाशिवे ॥४३॥ अयुक्ताः शक्तिमार्गे तु न जप्ताश्चोदयेन ये । ते न सिद्ध्यन्ति यत्नेन जप्ताः कोटिशतैरपि ॥४४॥ मालामन्त्रेषु सर्वेषु मानसो जप उच्यते । उपांशुर्वा शक्त्युदयं तेषां न परिकल्पयेत् ॥४५॥ पदमन्त्रेषु सर्वेषु यावत्तत्पदशक्तिगम् । शक्यते सततं युक्तैस्तावज्जप्यं तु साधकैः ॥४६॥ तावती तेषु वै संख्या पदेषु पदसंज्ञिता । तावन्तमुदयं कृत्वा त्रिपदोक्त्यादितः क्रमात् ॥४७॥ द्वादशाख्ये द्वादशिते चक्रे सार्धं शतं भवेत् । उदयस्तद्धि सचतुश्चत्वारिंशच्छतं भवेत् ॥४८॥ षोडशाख्ये द्वादशिते द्वानवत्यधिके शते । चारार्धेन समं प्रोक्तं शतं द्वादशकाधिकम् ॥४९॥ षोडशाख्ये षोडशिते भवेच्चतुरशीतिगः । उदयो द्विशतं तद्धि षट्पञ्चाशत्समुत्तरम् ॥५०॥ चाराष्टभागांस्त्रीनत्र कथयन्त्यधिकान्बुधाः । अष्टाष्टके द्वादशिते पादार्धं विंशतिं वसून् ॥५१॥ उदयः सप्तशतिका साष्टा षष्टिर्यतो हि सः । एष चक्रोदयः प्रोक्तः साधकानां हितावहः ॥५२॥ निरुद्ध्य मानसीर्वृत्तीश्चक्रे विश्रान्तिमागतः । व्युत्थाय यावद्विश्राम्येत्तावच्चारोदयो ह्ययम् ॥५३॥ पूर्णे समुदये त्वत्र प्रवेशैकात्म्यनिर्गमाः । त्रय इत्यत एवोक्तः सिद्धौ मध्योदयो वरः ॥५४॥ आद्यन्तोदयनिर्मुक्ता मध्यमोदयसंयुताः । मन्त्रविद्याचक्रगणाः सिद्धिभाजो भवन्ति हि ॥५५॥ मन्त्रचक्रोदयज्ञस्तु विद्याचक्रोदयार्थवित् । क्षिप्रं सिद्ध्येदिति प्रोक्तं श्रीमद्द्विंशतिके त्रिके ॥५६॥ द्विस्त्रिश्चतुर्वा मात्राभिर्विद्यां वा चक्रमेव वा । तत्त्वोदययुतं नित्यं पृथग्भूतं जपेत्सदा ॥५७॥ पिण्डाक्षरपदैर्मन्त्रमेकैकं शक्तितत्त्वगम् । बह्वक्षरस्तु यो मन्त्रो विद्या वा चक्रमेव वा ॥५८॥ शक्तिस्थं नैव तं तत्र विभागस्त्वोंनमोन्तगः । अस्मिंस्तत्त्वोदये तस्मादहोरात्रस्त्रिशस्त्रिशः ॥५९॥ विभज्यते विभागश्च पुनरेव त्रिशस्त्रिशः । पूर्वोदये तु विश्रम्य द्वितीयेनोल्लसेद्यदा ॥६०॥ विशेच्चार्धर्धिकायोगात्तदोक्तार्धोदयो भवेत् । यदा पूर्णोदयात्मा तु समः कालस्त्रिके स्फुरेत् ॥६१॥ प्रवेशविश्रान्त्युल्लासे स्यात्स्वत्र्यंशोदयस्तदा । एत्येष कालविभवः प्राण एव प्रतिष्ठितः ॥६२॥ स स्पदे खे स तच्चित्यां तेनास्यां विश्वनिष्ठिअतिः । अतः संवित्प्रतिष्ठानौ यतो विश्वलयोदयौ ॥६३॥ शक्त्यन्तेऽध्वनि तत्स्पन्दासंख्याता वास्तवी ततः । उक्तं श्रीमालिनीतन्त्रे गात्रे यत्रैव कुत्रचित् ॥६४॥ विकार उपजायेत तत्तत्त्वं तत्त्वमुत्तमम् । प्राणे प्रतिष्ठितः कालस्तदाविष्टा च यत्तनुः ॥६५॥ देहे प्रतिष्ठितस्यास्य ततो रूपं निरूप्यते । चित्स्पन्दप्राणवृत्तीनामन्त्या या स्थूलता सुषिः ॥६६॥ सा नाडीरूपतामेत्य देहं संतानयेदिमम् । श्रीस्वच्छन्देऽत एवोक्तं यथा पर्णं स्वतन्तुभिः ॥६७॥ व्याप्तं तद्वत्तनुर्द्वारद्वारिभावेन नाडिभिः । पादाङ्गुष्ठादिकोर्ध्वस्थब्रह्मकुण्डलिकान्तगः ॥६८॥ कालः समस्तश्चतुरशीतावेवाङ्गुलेष्वितः । द्वादशान्तावधिं किंचित्सूक्ष्मकालस्थितिं विदुः ॥६९॥ षण्णवत्यामधः षड्द्विक्रमाच्चाष्टोत्तरं शतम् । अत्र मध्यमसंचारिप्राणोदयलयान्तरे ॥७०॥ विश्वे सृष्टिलयास्ते तु चित्रा वाय्वन्तरक्रमात् । इत्येष सूक्ष्मपरिमर्शनशीलनीयश्चक्रोदयोऽनुभवशास्त्रदृशा मयोक्तः ॥७१॥
|
|
|
