|
|
|
|
|
|
Śiva Sahasranāma
I mille nomi di Śiva (testo in sanscrito tratto dallo Shiva Purana - Koṭirudra-Saṃhitā cap. 35)
शिव सहस्रनाम
सूत उवाच । श्रूयतामृषयः श्रेष्ठाः कथयामि यथा श्रुतम् । विष्णुना प्रार्थितो येन संतुष्टः परमेश्वरः । तदाहं कथयाम्यद्य पुण्यं नाम सहस्रकम् ॥ १ ॥
श्रीविष्णुरुवाच । शिवो हरो मृडो रुद्रः पुष्करः पुष्पलोचनः । अर्थिगम्यः सदाचारः शर्वः शंभुर्महेश्वरः ॥ २ ॥
चंद्रापीडश्चंद्रमौलिर्विश्वं विश्वंभरेश्वरः । वेदांतसारसंदोहः कपाली नीललोहितः ॥ ३ ॥
ध्यानाधारोऽपरिच्छेद्यो गौरीभर्त्ता गणेश्वरः । अष्टमूर्तिर्विश्वमूर्तिस्त्रिवर्गस्वर्गसाधनः ॥ ४ ॥
ज्ञानगम्यो दृढप्रज्ञो देवदेवस्त्रिलोचनः । वामदेवो महादेवः पटुः परिवृढो दृढः ॥ ५ ॥
विश्वरूपो विरूपाक्षो वागीशः शुचिसत्तमः । सर्वप्रमाणसंवादी वृषाङ्को वृषवाहनः ॥ ६ ॥
ईशः पिनाकी खट्वांगी चित्रवेषश्चिरंतनः । तमोहरो महायोगी गोप्ता ब्रह्मा च धूर्जटिः ॥ ७ ॥
कालकालः कृत्तिवासाः सुभगः प्रणवात्मकः । उन्नध्रः पुरुषो जुष्यो दुर्वासाः पुरशासनः ॥ ८ ॥
दिव्यायुधः स्कंदगुरुः परमेष्ठीः परात्परः । अनादिमध्यनिधनो गिरीशो गिरिजाधवः ॥ ९ ॥
कुबेरबंधुः श्रीकंठो लोकवर्णोत्तमो मृदुः । समाधिवेद्यः कोदंडी नीलकंठः परस्वधीः ॥ १० ॥
विशालाक्षो मृगव्याधः सुरेशः सूर्यतापनः । धर्मधाम क्षमाक्षेत्रं भगवान्भगनेत्रभित् ॥ ११ ॥
उग्रः पशुपतिस्तार्क्ष्यः प्रियभक्तः परंतपः । दाता दयाकरो दक्षः कर्मंदीः कामशासनः ॥ १२ ॥
श्मशाननिलयः सूक्ष्मः श्मशानस्थो महेश्वरः । लोककर्त्ता मृगपतिर्महाकर्त्ता महौषधिः ॥ १३ ॥
उत्तरो गोपतिर्गोप्ता ज्ञानगम्यः पुरातनः । नीतिः सुनीतिः शुद्धात्मा सोमः सोमरतः सुखी ॥ १४ ॥
सोमपोऽमृतपः सौम्यो महातेजा महाद्युतिः । तेजोमयोऽमृतमयोऽन्नमयश्च सुधापतिः ॥ १५ ॥
अजातशत्रुरालोकः संभाव्यो हव्यवाहनः । लोककरो वेदकरः सूत्रकारः सनातनः ॥ १६ ॥
महर्षिकपिलाचार्यो विश्वदीप्तिस्त्रिलोचनः । पिनाकपाणिर्भूदेवः स्वस्तिदः स्वस्तिकृत्सुधीः ॥ १७ ॥
धातृधामा धामकरः सर्वगः सर्वगोचरः । ब्रह्मसृग्विश्वसृक्सर्गः कर्णिकारः प्रियः कविः ॥ १८ ॥
शाखो विशाखो गोशाखः शिवो भिषगनुत्तमः । गंगाप्लवोदको भव्यः पुष्कलः स्थपतिः स्थिरः ॥ १९ ॥
विजितात्मा विधेयात्मा भूतवाहनसारथिः । सगणो गणकायश्च सुकीर्तिच्छिन्नसंशयः ॥ २० ॥
कामदेवः कामपालो भस्मोद्धूलितविग्रहः । भस्मप्रियो भस्मशायी कामी कांतः कृतागमः ॥ २१ ॥
समावर्तोऽनिवृत्तात्मा धर्मपुंजः सदाशिवः । अकल्मषश्च पुण्यात्मा चतुर्बाहुर्दुरासदः ॥ २२ ॥
दुर्लभो दुर्गमो दुर्गः सर्वायुधविशारदः । अध्यात्मयोगनिलयः सुतंतुस्तंतुवर्धनः ॥ २३ ॥
शुभांगो लोकसारंगो जगदीशो जनार्दनः । भस्मशुद्धिकरो मेरुरोजस्वी शुद्धविग्रहः ॥ २४ ॥
असाध्यः साधुसाध्यश्च भृत्यमर्कटरूपधृक् । हिरण्यरेताः पौराणो रिपुजीवहरो बली ॥ २५ ॥
महाह्रदो महागर्तस्सिद्धोवृंदारवंदितः । व्याघ्रचर्मांबरो व्याली महाभूतो महानिधिः ॥ २६ ॥
अमृतोऽमृवपुः श्रीमान्पाञ्चजन्यः प्रभंजनः । पंचविंशतितत्त्वस्थः पारिजातः परात्परः ॥ २७ ॥
सुलभस्सुव्रतश्शूरो वाङ्मयैकनिधिर्निधिः । वर्णाश्रमगुरुर्वर्णी शत्रुजिच्छत्रुतापनः ॥ २८ ॥
आश्रमः क्षपणः क्षामो ज्ञानवानचलेश्वरः । प्रमाणभूतो दुर्ज्ञेयः सुपर्णो वायुवाहनः ॥ २९ ॥
धनुर्धरो धनुर्वेदो गुणः शशिगुणाकरः । सत्यस्सत्यपरोऽदीनो धर्मो गोधर्मशासनः ॥ ३० ॥
अनंतदृष्टिरानंदो दंडो दमयिता दमः । अभिचार्य्यो महामायो विश्वकर्म विशारदः ॥ ३१ ॥
वीतरागो विनीतात्मा तपस्वीभूतभावनः । उन्मत्तवेषः प्रच्छन्नो जितकामोऽजितप्रियः ॥ ३२ ॥
कल्याणप्रकृतिः कल्पः सर्वलोकप्रजापतिः । तरस्वी तारको धीमान्प्रधानः प्रभुरव्ययः ॥ ३३ ॥
लोकपालोंऽतर्हितात्मा कल्पादिः कमलेक्षणः । वेदशास्त्रार्थतत्त्वज्ञोऽनियमो नियताश्रयः ॥ ३४ ॥
चंद्रः सूर्यः शनिः केतुर्वरांगो विद्रुमच्छविः । भक्तिवश्यः परं ब्रह्म मृगबाणापर्णोऽनघः ॥ ३५ ॥
अद्रिरद्र्यालयः कांतः परमात्मा जगद्गुरुः । सर्वकर्मालयस्तुष्टो मंगल्यो मंगलावृतः ॥ ३६ ॥
महातपा दीर्घतपाः स्थविष्ठ स्थविरो ध्रुवः । अहः संवत्सरो व्याप्तिः प्रमाणं परमं तपः ॥ ३७ ॥
संवत्सरकरो मंत्रः प्रत्ययः सर्वतापनः । अजः सर्वेश्वरस्सिद्धो महातेजा महाबलः ॥ ३८ ॥
योगी योग्यो महारेता सिद्धिः सर्वादिरग्रहः । वसुर्वसुमनाः सत्यः सर्वपापहरो हरः ॥ ३९ ॥
सुकीर्ति शोभनस्स्रग्वी वेदांगो वेदविन्मुनिः । भ्राजिष्णुर्भोजनं भोक्ता लोकनाथो दुराधरः ॥ ४० ॥
अमृतश्शाश्वतश्शांतो बाणहस्तः प्रतापवान् । कमंडलुधरो धन्वी ह्यवाङ्मनसगोचरः ॥ ४१ ॥
अतींद्रियो महामायस्सर्ववासश्चतुष्पथः । कालयोगी महानादो महोत्साहो महाबलः ॥ ४२ ॥
महाबुद्धिर्महावीर्यो भूतचारी पुरं दरः । निशाचरः प्रेतचारी महाशक्तिर्महाद्युतिः ॥ ४३ ॥
अनिर्देश्यवपुः श्रीमान्सर्वाचार्यमनोगतिः । बहुश्रुतिर्महामायो नियतात्मा ध्रुवोऽध्रुवः ॥ ४४ ॥
तेजस्तेजो द्युतिधरो जनकः सर्वशासकः । नृत्यप्रियो नृत्यनित्यः प्रकाशात्मा प्रकाशकः ॥ ४५ ॥
स्पष्टाक्षरो बुधो मंत्रः समानः सारसंप्लवः । युगादिकृद्युगावर्तो गंभीरो वृषवाहनः ॥ ४६ ॥
इष्टो विशिष्टः शिष्टेष्टः सुलभः सारशो धनः । तीर्थरूपस्तीर्थनामा तीर्थादृश्यस्तु तीर्थदः ॥ ४७ ॥
अपांनिधिरधिष्ठानं विजयो जयकालवित् । प्रतिष्ठितः प्रमाणज्ञो हिरण्यकवचो हरिः ॥ ४८ ॥
विमोचनस्सुरगणो विद्येशो बिंदुसंश्रयः । वातरूपोऽमलोन्मायी विकर्ता गहनो गुहः ॥ ४९ ॥
करणं कारणं कर्ता सर्वबंधविमोचनः । व्यवसायो व्यवस्थानः स्थानदो जगदादिजः ॥ ५० ॥
गुरुदो ललितोऽभेदो भावात्मात्मनि संस्थितः । वीरेश्वरो वीरभद्रो वीरासनविधिर्गुरुः ॥ ५१ ॥
वीरचूडामणिर्वेत्ता चिदानंदो नदीधरः । आज्ञाधारस्त्रिशूली च शिपिविष्टः शिवालयः ॥ ५२ ॥
बालखिल्यो महावीरस्तिग्मांशुर्बधिरः खगः । अभिरामः सुशरणः सुब्रह्मण्यः सुधापतिः ॥ ५३ ॥
मघवान्कौशिको गोमान्विरामः सर्वसाधनः । ललाटाक्षो विश्वदेहः सारः संसारचक्रभृत् ॥ ५४ ॥
अमोघदंडी मध्यस्थो हिरण्यो ब्रह्मवर्चसः । परमार्थः परोमायी शंबरो व्याघ्रलोचनः ॥ ९५ ॥
रुचिर्बहुरुचिर्वेद्यो वाचस्पतिरहस्पतिः । रविर्विरोचनः स्कंदः शास्ता वैवस्वतो यमः ॥ ५६ ॥
युक्तिरुन्नतकीर्तिश्च सानुरागः पुरंजयः । कैलासाधिपतिः कांतः सविता रविलोचनः ॥ ५७ ॥
विश्वोत्तमो वीतभयो विश्वभर्त्ताऽनिवारितः । नित्यो नियतकल्याणः पुण्यश्रवणकीर्त्तनः ॥ ५८ ॥
दूरश्रवो विश्वसहो ध्येयो दुःस्वप्ननाशनः । उत्तारणो दुष्कृतिहा विज्ञेयो दुःसहोऽभवः ॥ ५९ ॥
अनादिर्भूर्भुवो लक्ष्मीः किरीटी त्रिदशाधिपः । विश्वगोप्ता विश्वकर्त्ता सुवीरो रुचिरांगदः ॥ ६० ॥
जननो जनजन्मादिः प्रीतिमान्नीतिमान्ध्रुवः । वशिष्ठः कश्यपो भानुर्भीमो भीमपराक्रमः ॥ ६१ ॥
प्रणवः सत्पथाचारो महाकोशो महाधनः । जन्माधिपो महा देवः सकलागमपारगः ॥ ६२ ॥
तत्त्वं तत्त्वविदेकात्मा विभुर्विष्णुर्विभूषणः । ऋषिर्ब्राह्मण ऐश्वर्यजन्ममृत्युजरातिगः ॥ ६३ ॥
पंचयज्ञसमुत्पत्तिर्विश्वेशो विमलोदयः । आत्मयोनिरनाद्यंतो वत्सलो भक्तलोकधृक् ॥ ६४ ॥
गायत्रीवल्लभः प्रांशुर्विश्वावासः प्रभाकरः । शिशुर्गिरिरतः सम्राट् सुषेणः सुरशत्रुहा ॥ ६५ ॥
अनेमिरिष्टनेमिश्च मुकुन्दो विगतज्वरः । स्वयंज्योतिर्महाज्योतिस्तनुज्योतिरचंचलः ॥ ६६ ॥
पिंगलः कपिलश्मश्रुर्भालनेत्रस्त्रयीतनुः । ज्ञानस्कंदो महानीतिर्विश्वोत्पत्तिरुपप्लवः ॥ ६७ ॥
भगो विवस्वानादित्यो गतपारो बृहस्पतिः । कल्याणगुणनामा च पापहा पुण्यदर्शनः ॥ ६८ ॥
उदारकीर्तिरुद्योगी सद्योगी सदसत्त्रपः । नक्षत्रमाली नाकेशः स्वाधिष्ठानः षडाश्रयः ॥ ६९ ॥
पवित्रः पापहारी च मणिपूरो नभोगतिः । हृत्पुंडरीकमासीनः शक्रः शांतो वृषाकपिः ॥ ७० ॥
उष्णो गृहपतिः कृष्णः समर्थोऽनर्थनाशनः । अधर्मशत्रुरज्ञेयः पुरुहूतः पुरुश्रुतः ॥ ७१ ॥
ब्रह्मगर्भो बृहद्गर्भो धर्मधेनुर्धनागमः । जगद्धितैषी सुगतः कुमारः कुशलागमः ॥ ७२ ॥
हिरण्यवर्णो ज्योतिष्मान्नानाभूतरतो ध्वनिः । आरोग्यो नमनाध्यक्षो विश्वामित्रो धनेश्वरः ॥ ७३ ॥
ब्रह्मज्योतिर्वसुधामा महाज्योतिरनुत्तमः । मातामहो मातरिश्वा नभस्वान्नागहारधृक् ॥ ७४ ॥
पुलस्त्यः पुलहोऽगस्त्यो जातूकर्ण्यः पराशरः । निरावरणनिर्वारो वैरंच्यो विष्टरश्रवाः ॥ ७५ ॥
आत्मभूरनिरुद्धोऽत्रिर्ज्ञानमूर्तिर्महायशाः । लोकवीराग्रणीर्वीरश्चण्डः सत्यपराक्रमः ॥ ७६ ॥
व्यालकल्पो महाकल्पः कल्पवृक्षः कलाधरः । अलंकरिष्णुरचलो रोचिष्णुर्विक्रमोन्नतः ॥ ७७ ॥
आयुः शब्दपतिर्वाग्मी प्लवनश्शिखिसारथिः । असंसृष्टोऽतिथिश्शत्रुः प्रमाथी पादपासनः ॥ ७८ ॥
वसुश्रवा कव्यवाहः प्रतप्तो विश्वभोजनः । जप्यो जरादिशमनो लोहितश्च तनूनपात् ॥ ७९ ॥
पृषदश्वो नभोयोनिः सुप्रतीकस्तमिस्रहा । निदाघस्तपनो मेघभक्षः परपुरंजयः ॥ ८० ॥
सुखानिलस्सुनिष्पन्नस्सुरभिश्शिशिरात्मकः । वसंतो माधवो ग्रीष्मो नभस्यो बीजवाहनः ॥ ८१ ॥
अंगिरा गुरुरात्रेयो विमलो विश्वपावनः । पावनः पुरजिच्छक्रस्त्रैविद्यो नववारण ॥ ८२ ॥
मनोबुद्धिरहंकारः क्षेत्रज्ञः क्षेत्रपालकः । जमदग्निर्बलनिधिर्विगालो विश्वगालवः ॥ ८३ ॥
अघोरोऽनुत्तरो यज्ञः श्रेयो निःश्रेयसप्रदः । शैलो गगनकुंदाभो दानवारिररिंदमः ॥ ८४ ॥
चामुण्डो जनकश्चारुर्निश्शल्यो लोकशल्यधृक् । चतुर्वेदश्चतुर्भावश्चतुरश्चतुर प्रियः ॥ ८५ ॥
आम्नायोऽथ समाम्नायस्तीर्थदेवशिवालयः । बहुरूपो महारूपस्सर्वरूपश्चराचरः ॥ ८६ ॥
न्यायनिर्मायको नेयो न्यायगम्यो निरंजनः । सहस्रमूर्द्धा देवेंद्रस्सर्वशस्त्रप्रभंजनः ॥ ८७ ॥
मुंडी विरूपो विकृतो दंडी नादी गुणोत्तमः । पिंगलाक्षो हि बह्वयो नीलग्रीवो निरामयः ॥ ८८ ॥
सहस्रबाहुस्सर्वेशश्शरण्यस्सर्वलोकधृक् । पद्मासनः परं ज्योतिः पारम्पर्य्यफलप्रदः ॥ ८९ ॥
पद्मगर्भो महागर्भो विश्वगर्भो विचक्षणः । परावरज्ञो वरदो वरेण्यश्च महास्वनः ॥ ९० ॥
देवासुरगुरुर्देवो देवासुरनमस्कृतः । देवासुरमहा मित्रो देवासुरमहेश्वरः ॥ ९१ ॥
देवासुरेश्वरो दिव्यो देवासुरमहाश्रयाः । देवदेवोऽनयोऽचिंत्यो देवतात्मात्मसंभवः ॥ ९२ ॥
सद्यो महासुरव्याधो देवसिंहो दिवाकरः । विबुधामचरः श्रेष्ठः सर्वदेवोत्तमोत्तम ॥ ९३ ॥
शिवज्ञानरतः श्रीमाञ्शिखी श्रीपर्वतप्रियः । वज्रहस्तस्सिद्धखङ्गो नरसिंहनिपातनः ॥ ९४ ॥
ब्रह्मचारी लोकचारी धर्मचारी धनाधिपः । नन्दी नंदीश्वरोऽनंतो नग्नव्रतधरश्शुचिः ॥ ९५ ॥
लिंगाध्यक्षः सुराध्यक्षो युगाध्यक्षो युगापहः । स्वधामा स्वगतः स्वर्गी स्वरः स्वरमयः स्वनः ॥ ९६ ॥
बाणाध्यक्षो बीजकर्ता कर्मकृद्धर्मसंभवः । दंभो लोभोऽथ वै शंभुस्सर्व भूतमहेश्वरः ॥ ९७ ॥
श्मशाननिलयस्त्र्यक्षस्स तुरप्रतिमाकृतिः । लोकोत्तरस्फुटोलोकः त्र्यंबको नागभूषणः ॥ ९८ ॥
अंधकारि मखद्वेषी विष्णुकंधरपातनः । हीनदोषोऽक्षयगुणो दक्षारिः पूषदंतभित् ॥ ९९ ॥
पूर्णः पूरयिता पुण्यः सुकुमारः सुलोचनः । सन्मार्गमप्रियो धूर्त्तः पुण्यकीर्तिरनामयः ॥ १०० ॥
मनोजवस्तीर्थकरो जटिलो नियमेश्वरः । जीवितांतकरो नित्यो वसुरेता वसुप्रदः ॥ १०१ ॥
सद्गतिः सिद्धिदः सिद्धिः सज्जातिः खलकंटकः । कलाधरो महाकालभूतः सत्यपरायणः ॥ १०२ ॥
लोकलावण्यकर्ता च लोकोत्तरसुखालयः । चंद्रसंजीवनश्शास्ता लोकग्राहो महाधिपः ॥ १०३ ॥
लोकबंधुर्लोकनाथः कृतज्ञः कृतिभूषितः । अनपायोऽक्षरः कांतः सर्वशस्त्रभृतां वरः ॥ १०४ ॥
तेजोमयो श्रुतिधरो लोकमानी घृणार्णवः । शुचिस्मितः प्रसन्नात्मा ह्यजेयो दुरतिक्रमः ॥ १०५ ॥
ज्योतिर्मयो जगन्नाथो निराकारो जलेश्वरः । तुम्बवीणो महाकायो विशोकश्शोकनाशनः ॥ १०६ ॥
त्रिलोकपस्त्रिलोकेशः सर्वशुद्धिरधोक्षजः । अव्यक्तलक्षणो देवो व्यक्तोऽव्यक्तो विशांपतिः ॥ १०७ ॥
परः शिवो वसुर्नासासारो मानधरो यमः । ब्रह्मा विष्णुः प्रजापालो हंसो हंसगतिर्वयः ॥ १०८ ॥
वेधा विधाता धाता च स्रष्टा हर्त्ता चतुर्मुखः । कैलासशिखरावासी सर्वावासी सदागति ॥ १०९ ॥
हिरण्यगर्भो द्रुहिणो भूतपालोऽथ भूपतिः । सद्योगी योगविद्योगीवरदो ब्राह्मणप्रिय ॥ ११० ॥
देवप्रियो देवनाथो देवको देवचिंतकः । विषमाक्षो विरूपाक्षो वृषदो वृषवर्धनः ॥ १११ ॥
निर्ममो निरहंकारो निर्मोहो निरुपद्रवः । दर्पहा दर्पदो दृप्तः सर्वार्थपरिवर्त्तकः ॥ ११२ ॥
सहस्रार्चिर्भूतिभूषः स्निग्धाकृतिरदक्षिणः । भूतभव्यभवन्नाथो विभवो भूतिनाशनः ॥ ११३ ॥
अर्थोऽनर्थो महाकोश परकायैकपंडित । निष्कंटकः कृतानंदो निर्व्याजो व्याजमर्दनः ॥ ११४ ॥
सत्त्ववान्सात्त्विकः सत्यः कृतस्नेहः कृतागमः । अकंपितो गुणग्राही नैकात्मानैककर्मकृत् ॥ ११५ ॥
सुप्रीतः सुखदः सूक्ष्मः सुकरो दक्षिणानिलः । नंदिस्कंदो धरो धुर्यः प्रकटः प्रीतिवर्धनः ॥ ११६ ॥
अपराजितः सर्वसहो गोविंदः सत्त्ववाहनः । अधृतः स्वधृतः सिद्धः पूतमूर्तिर्यशोधनः ॥ ११७ ॥
वाराहशृंगधृक् शृंगी बलवानेकनायकः । श्रुतिप्रकाशः श्रुतिमाने कबंधुरनेकधृक् ॥ ११८ ॥
श्रीवत्सलः शिवारंभः शांतभद्रः समो यशः । भूयशो भूषणो भूतिर्भूतिकृद्भूतभावनः ॥ ११९ ॥
अकंपो भक्तिकायस्तु कालहानिः कलाविभुः । सत्यव्रती महात्यागी नित्यशांतिपरायणः ॥ १२० ॥
परार्थवृत्तिर्वरदो विरक्तस्तु विशारदः । शुभदः शुभकर्ता च शुभनामा शुभः स्वयम् ॥ १२१ ॥
अनर्थितो गुणग्राही ह्यकर्ता कनकप्रभः । स्वभावभद्रो मध्यस्थ शत्रुघ्नो विघ्ननाशनः ॥ १२२ ॥
शिखंडी कवची शूली जटी मुंडी च कुंडली । अमृत्युः सर्वदृक् सिंहस्तेजोराशिर्महामणिः ॥ १२३ ॥
असंख्येयोऽप्रमेयात्मा वीर्यवान् वीर्यकोविदः । वेद्यश्च वै वियोगात्मा सप्तावरमुनीश्वरः ॥ १२४ ॥
अनुत्तमो दुराधर्षो मधुरः प्रियदर्शनः । सुरेश स्मरणः सर्वः शब्दः प्रतपतां वरः ॥ १२५ ॥
कालपक्षः कालकालः सुकृती कृतवासुकिः । महेष्वासो महीभर्ता निष्कलंको विशृंखल ॥ १२६ ॥
द्युमणिस्तरणिर्धन्यः सिद्धिदः सिद्धिसाधनः । विश्वतस्संवृतस्तु व्यूढोरस्को महाभुजः ॥ १२७ ॥
सर्वयोनिर्निरातंको नरनारायणप्रियः । निर्लेपो यतिसंगात्मा निर्व्यंगो व्यंगनाशनः ॥ १२८ ॥
स्तव्यः स्तवप्रियः स्तोता व्यासमूर्तिर्निरंकुलः । निरवद्यमयोपायो विद्याराशिश्च सत्कृतः ॥ १२९ ॥
प्रशांतबुद्धिरक्षुण्णः संग्रहो नित्यसुंदरः । वैयाघ्रधुर्यो धात्रीशः संकल्पः शर्वरीपतिः ॥ १३० ॥
परमार्थगुरुर्दत्तः सूरिराश्रितवत्सलः । सोमो रसज्ञो रसदः सर्वसत्त्वावलंबनः ॥ १३१ ॥
एवं नाम्नां सहस्रेण तुष्टाव हि हरं हरिः । प्रार्थयामास शम्भुं वै पूजयामास पंकजः ॥ १३२ ॥
Śiva Sahasranāma
sūta uvāca | śrūyatāmṛṣayaḥ śreṣṭhāḥ kathayāmi yathā śrutam | viṣṇunā prārthito yena saṃtuṣṭaḥ parameśvaraḥ | tadāhaṃ kathayāmyadya puṇyaṃ nāma sahasrakam || 1 ||
śrīviṣṇuruvāca | śivo haro mṛḍo rudraḥ puṣkaraḥ puṣpalocanaḥ | arthigamyaḥ sadācāraḥ śarvaḥ śaṃbhurmaheśvaraḥ || 2 ||
caṃdrāpīḍaścaṃdramaulirviśvaṃ viśvaṃbhareśvaraḥ | vedāṃtasārasaṃdohaḥ kapālī nīlalohitaḥ || 3 ||
dhyānādhāro'paricchedyo gaurībharttā gaṇeśvaraḥ | aṣṭamūrtirviśvamūrtistrivargasvargasādhanaḥ || 4 ||
jñānagamyo dṛḍhaprajño devadevastrilocanaḥ | vāmadevo mahādevaḥ paṭuḥ parivṛḍho dṛḍhaḥ || 5 ||
viśvarūpo virūpākṣo vāgīśaḥ śucisattamaḥ | sarvapramāṇasaṃvādī vṛṣāṅko vṛṣavāhanaḥ || 6 ||
īśaḥ pinākī khaṭvāṃgī citraveṣaściraṃtanaḥ | tamoharo mahāyogī goptā brahmā ca dhūrjaṭiḥ || 7 ||
kālakālaḥ kṛttivāsāḥ subhagaḥ praṇavātmakaḥ | unnadhraḥ puruṣo juṣyo durvāsāḥ puraśāsanaḥ || 8 ||
divyāyudhaḥ skaṃdaguruḥ parameṣṭhīḥ parātparaḥ | anādimadhyanidhano girīśo girijādhavaḥ || 9 ||
kuberabaṃdhuḥ śrīkaṃṭho lokavarṇottamo mṛduḥ | samādhivedyaḥ kodaṃḍī nīlakaṃṭhaḥ parasvadhīḥ || 10 ||
viśālākṣo mṛgavyādhaḥ sureśaḥ sūryatāpanaḥ | dharmadhāma kṣamākṣetraṃ bhagavānbhaganetrabhit || 11 ||
ugraḥ paśupatistārkṣyaḥ priyabhaktaḥ paraṃtapaḥ | dātā dayākaro dakṣaḥ karmaṃdīḥ kāmaśāsanaḥ || 12 ||
śmaśānanilayaḥ sūkṣmaḥ śmaśānastho maheśvaraḥ | lokakarttā mṛgapatirmahākarttā mahauṣadhiḥ || 13 ||
uttaro gopatirgoptā jñānagamyaḥ purātanaḥ | nītiḥ sunītiḥ śuddhātmā somaḥ somarataḥ sukhī || 14 ||
somapo'mṛtapaḥ saumyo mahātejā mahādyutiḥ | tejomayo'mṛtamayo'nnamayaśca sudhāpatiḥ || 15 ||
ajātaśatrurālokaḥ saṃbhāvyo havyavāhanaḥ | lokakaro vedakaraḥ sūtrakāraḥ sanātanaḥ || 16 ||
maharṣikapilācāryo viśvadīptistrilocanaḥ | pinākapāṇirbhūdevaḥ svastidaḥ svastikṛtsudhīḥ || 17 ||
dhātṛdhāmā dhāmakaraḥ sarvagaḥ sarvagocaraḥ | brahmasṛgviśvasṛksargaḥ karṇikāraḥ priyaḥ kaviḥ || 18 ||
śākho viśākho gośākhaḥ śivo bhiṣaganuttamaḥ | gaṃgāplavodako bhavyaḥ puṣkalaḥ sthapatiḥ sthiraḥ || 19 ||
vijitātmā vidheyātmā bhūtavāhanasārathiḥ | sagaṇo gaṇakāyaśca sukīrticchinnasaṃśayaḥ || 20 ||
kāmadevaḥ kāmapālo bhasmoddhūlitavigrahaḥ | bhasmapriyo bhasmaśāyī kāmī kāṃtaḥ kṛtāgamaḥ || 21 ||
samāvarto'nivṛttātmā dharmapuṃjaḥ sadāśivaḥ | akalmaṣaśca puṇyātmā caturbāhurdurāsadaḥ || 22 ||
durlabho durgamo durgaḥ sarvāyudhaviśāradaḥ | adhyātmayoganilayaḥ sutaṃtustaṃtuvardhanaḥ || 23 ||
śubhāṃgo lokasāraṃgo jagadīśo janārdanaḥ | bhasmaśuddhikaro merurojasvī śuddhavigrahaḥ || 24 ||
asādhyaḥ sādhusādhyaśca bhṛtyamarkaṭarūpadhṛk | hiraṇyaretāḥ paurāṇo ripujīvaharo balī || 25 ||
mahāhrado mahāgartassiddhovṛṃdāravaṃditaḥ | vyāghracarmāṃbaro vyālī mahābhūto mahānidhiḥ || 26 ||
amṛto'mṛvapuḥ śrīmānpāñcajanyaḥ prabhaṃjanaḥ | paṃcaviṃśatitattvasthaḥ pārijātaḥ parātparaḥ || 27 ||
sulabhassuvrataśśūro vāṅmayaikanidhirnidhiḥ | varṇāśramagururvarṇī śatrujicchatrutāpanaḥ || 28 ||
āśramaḥ kṣapaṇaḥ kṣāmo jñānavānacaleśvaraḥ | pramāṇabhūto durjñeyaḥ suparṇo vāyuvāhanaḥ || 29 ||
dhanurdharo dhanurvedo guṇaḥ śaśiguṇākaraḥ | satyassatyaparo'dīno dharmo godharmaśāsanaḥ || 30 ||
anaṃtadṛṣṭirānaṃdo daṃḍo damayitā damaḥ | abhicāryyo mahāmāyo viśvakarma viśāradaḥ || 31 ||
vītarāgo vinītātmā tapasvībhūtabhāvanaḥ | unmattaveṣaḥ pracchanno jitakāmo'jitapriyaḥ || 32 ||
kalyāṇaprakṛtiḥ kalpaḥ sarvalokaprajāpatiḥ | tarasvī tārako dhīmānpradhānaḥ prabhuravyayaḥ || 33 ||
lokapāloṃ'tarhitātmā kalpādiḥ kamalekṣaṇaḥ | vedaśāstrārthatattvajño'niyamo niyatāśrayaḥ || 34 ||
caṃdraḥ sūryaḥ śaniḥ keturvarāṃgo vidrumacchaviḥ | bhaktivaśyaḥ paraṃ brahma mṛgabāṇāparṇo'naghaḥ || 35 ||
adriradryālayaḥ kāṃtaḥ paramātmā jagadguruḥ | sarvakarmālayastuṣṭo maṃgalyo maṃgalāvṛtaḥ || 36 ||
mahātapā dīrghatapāḥ sthaviṣṭha sthaviro dhruvaḥ | ahaḥ saṃvatsaro vyāptiḥ pramāṇaṃ paramaṃ tapaḥ || 37 ||
saṃvatsarakaro maṃtraḥ pratyayaḥ sarvatāpanaḥ | ajaḥ sarveśvarassiddho mahātejā mahābalaḥ || 38 ||
yogī yogyo mahāretā siddhiḥ sarvādiragrahaḥ | vasurvasumanāḥ satyaḥ sarvapāpaharo haraḥ || 39 ||
sukīrti śobhanassragvī vedāṃgo vedavinmuniḥ | bhrājiṣṇurbhojanaṃ bhoktā lokanātho durādharaḥ || 40 ||
amṛtaśśāśvataśśāṃto bāṇahastaḥ pratāpavān | kamaṃḍaludharo dhanvī hyavāṅmanasagocaraḥ || 41 ||
atīṃdriyo mahāmāyassarvavāsaścatuṣpathaḥ | kālayogī mahānādo mahotsāho mahābalaḥ || 42 ||
mahābuddhirmahāvīryo bhūtacārī puraṃ daraḥ | niśācaraḥ pretacārī mahāśaktirmahādyutiḥ || 43 ||
anirdeśyavapuḥ śrīmānsarvācāryamanogatiḥ | bahuśrutirmahāmāyo niyatātmā dhruvo'dhruvaḥ || 44 ||
tejastejo dyutidharo janakaḥ sarvaśāsakaḥ | nṛtyapriyo nṛtyanityaḥ prakāśātmā prakāśakaḥ || 45 ||
spaṣṭākṣaro budho maṃtraḥ samānaḥ sārasaṃplavaḥ | yugādikṛdyugāvarto gaṃbhīro vṛṣavāhanaḥ || 46 ||
iṣṭo viśiṣṭaḥ śiṣṭeṣṭaḥ sulabhaḥ sāraśo dhanaḥ | tīrtharūpastīrthanāmā tīrthādṛśyastu tīrthadaḥ || 47 ||
apāṃnidhiradhiṣṭhānaṃ vijayo jayakālavit | pratiṣṭhitaḥ pramāṇajño hiraṇyakavaco hariḥ || 48 ||
vimocanassuragaṇo vidyeśo biṃdusaṃśrayaḥ | vātarūpo'malonmāyī vikartā gahano guhaḥ || 49 ||
karaṇaṃ kāraṇaṃ kartā sarvabaṃdhavimocanaḥ | vyavasāyo vyavasthānaḥ sthānado jagadādijaḥ || 50 ||
gurudo lalito'bhedo bhāvātmātmani saṃsthitaḥ | vīreśvaro vīrabhadro vīrāsanavidhirguruḥ || 51 ||
vīracūḍāmaṇirvettā cidānaṃdo nadīdharaḥ | ājñādhārastriśūlī ca śipiviṣṭaḥ śivālayaḥ || 52 ||
bālakhilyo mahāvīrastigmāṃśurbadhiraḥ khagaḥ | abhirāmaḥ suśaraṇaḥ subrahmaṇyaḥ sudhāpatiḥ || 53 ||
maghavānkauśiko gomānvirāmaḥ sarvasādhanaḥ | lalāṭākṣo viśvadehaḥ sāraḥ saṃsāracakrabhṛt || 54 ||
amoghadaṃḍī madhyastho hiraṇyo brahmavarcasaḥ | paramārthaḥ paromāyī śaṃbaro vyāghralocanaḥ || 95 ||
rucirbahurucirvedyo vācaspatirahaspatiḥ | ravirvirocanaḥ skaṃdaḥ śāstā vaivasvato yamaḥ || 56 ||
yuktirunnatakīrtiśca sānurāgaḥ puraṃjayaḥ | kailāsādhipatiḥ kāṃtaḥ savitā ravilocanaḥ || 57 ||
viśvottamo vītabhayo viśvabharttā'nivāritaḥ | nityo niyatakalyāṇaḥ puṇyaśravaṇakīrttanaḥ || 58 ||
dūraśravo viśvasaho dhyeyo duḥsvapnanāśanaḥ | uttāraṇo duṣkṛtihā vijñeyo duḥsaho'bhavaḥ || 59 ||
anādirbhūrbhuvo lakṣmīḥ kirīṭī tridaśādhipaḥ | viśvagoptā viśvakarttā suvīro rucirāṃgadaḥ || 60 ||
janano janajanmādiḥ prītimānnītimāndhruvaḥ | vaśiṣṭhaḥ kaśyapo bhānurbhīmo bhīmaparākramaḥ || 61 ||
praṇavaḥ satpathācāro mahākośo mahādhanaḥ | janmādhipo mahā devaḥ sakalāgamapāragaḥ || 62 ||
tattvaṃ tattvavidekātmā vibhurviṣṇurvibhūṣaṇaḥ | ṛṣirbrāhmaṇa aiśvaryajanmamṛtyujarātigaḥ || 63 ||
paṃcayajñasamutpattirviśveśo vimalodayaḥ | ātmayoniranādyaṃto vatsalo bhaktalokadhṛk || 64 ||
gāyatrīvallabhaḥ prāṃśurviśvāvāsaḥ prabhākaraḥ | śiśurgirirataḥ samrāṭ suṣeṇaḥ suraśatruhā || 65 ||
anemiriṣṭanemiśca mukundo vigatajvaraḥ | svayaṃjyotirmahājyotistanujyotiracaṃcalaḥ || 66 ||
piṃgalaḥ kapilaśmaśrurbhālanetrastrayītanuḥ | jñānaskaṃdo mahānītirviśvotpattirupaplavaḥ || 67 ||
bhago vivasvānādityo gatapāro bṛhaspatiḥ | kalyāṇaguṇanāmā ca pāpahā puṇyadarśanaḥ || 68 ||
udārakīrtirudyogī sadyogī sadasattrapaḥ | nakṣatramālī nākeśaḥ svādhiṣṭhānaḥ ṣaḍāśrayaḥ || 69 ||
pavitraḥ pāpahārī ca maṇipūro nabhogatiḥ | hṛtpuṃḍarīkamāsīnaḥ śakraḥ śāṃto vṛṣākapiḥ || 70 ||
uṣṇo gṛhapatiḥ kṛṣṇaḥ samartho'narthanāśanaḥ | adharmaśatrurajñeyaḥ puruhūtaḥ puruśrutaḥ || 71 ||
brahmagarbho bṛhadgarbho dharmadhenurdhanāgamaḥ | jagaddhitaiṣī sugataḥ kumāraḥ kuśalāgamaḥ || 72 ||
hiraṇyavarṇo jyotiṣmānnānābhūtarato dhvaniḥ | ārogyo namanādhyakṣo viśvāmitro dhaneśvaraḥ || 73 ||
brahmajyotirvasudhāmā mahājyotiranuttamaḥ | mātāmaho mātariśvā nabhasvānnāgahāradhṛk || 74 ||
pulastyaḥ pulaho'gastyo jātūkarṇyaḥ parāśaraḥ | nirāvaraṇanirvāro vairaṃcyo viṣṭaraśravāḥ || 75 ||
ātmabhūraniruddho'trirjñānamūrtirmahāyaśāḥ | lokavīrāgraṇīrvīraścaṇḍaḥ satyaparākramaḥ || 76 ||
vyālakalpo mahākalpaḥ kalpavṛkṣaḥ kalādharaḥ | alaṃkariṣṇuracalo rociṣṇurvikramonnataḥ || 77 ||
āyuḥ śabdapatirvāgmī plavanaśśikhisārathiḥ | asaṃsṛṣṭo'tithiśśatruḥ pramāthī pādapāsanaḥ || 78 ||
vasuśravā kavyavāhaḥ pratapto viśvabhojanaḥ | japyo jarādiśamano lohitaśca tanūnapāt || 79 ||
pṛṣadaśvo nabhoyoniḥ supratīkastamisrahā | nidāghastapano meghabhakṣaḥ parapuraṃjayaḥ || 80 ||
sukhānilassuniṣpannassurabhiśśiśirātmakaḥ | vasaṃto mādhavo grīṣmo nabhasyo bījavāhanaḥ || 81 ||
aṃgirā gururātreyo vimalo viśvapāvanaḥ | pāvanaḥ purajicchakrastraividyo navavāraṇa || 82 ||
manobuddhirahaṃkāraḥ kṣetrajñaḥ kṣetrapālakaḥ | jamadagnirbalanidhirvigālo viśvagālavaḥ || 83 ||
aghoro'nuttaro yajñaḥ śreyo niḥśreyasapradaḥ | śailo gaganakuṃdābho dānavārirariṃdamaḥ || 84 ||
cāmuṇḍo janakaścārurniśśalyo lokaśalyadhṛk | caturvedaścaturbhāvaścaturaścatura priyaḥ || 85 ||
āmnāyo'tha samāmnāyastīrthadevaśivālayaḥ | bahurūpo mahārūpassarvarūpaścarācaraḥ || 86 ||
nyāyanirmāyako neyo nyāyagamyo niraṃjanaḥ | sahasramūrddhā deveṃdrassarvaśastraprabhaṃjanaḥ || 87 ||
muṃḍī virūpo vikṛto daṃḍī nādī guṇottamaḥ | piṃgalākṣo hi bahvayo nīlagrīvo nirāmayaḥ || 88 ||
sahasrabāhussarveśaśśaraṇyassarvalokadhṛk | padmāsanaḥ paraṃ jyotiḥ pāramparyyaphalapradaḥ || 89 ||
padmagarbho mahāgarbho viśvagarbho vicakṣaṇaḥ | parāvarajño varado vareṇyaśca mahāsvanaḥ || 90 ||
devāsuragururdevo devāsuranamaskṛtaḥ | devāsuramahā mitro devāsuramaheśvaraḥ || 91 ||
devāsureśvaro divyo devāsuramahāśrayāḥ | devadevo'nayo'ciṃtyo devatātmātmasaṃbhavaḥ || 92 ||
sadyo mahāsuravyādho devasiṃho divākaraḥ | vibudhāmacaraḥ śreṣṭhaḥ sarvadevottamottama || 93 ||
śivajñānarataḥ śrīmāñśikhī śrīparvatapriyaḥ | vajrahastassiddhakhaṅgo narasiṃhanipātanaḥ || 94 ||
brahmacārī lokacārī dharmacārī dhanādhipaḥ | nandī naṃdīśvaro'naṃto nagnavratadharaśśuciḥ || 95 ||
liṃgādhyakṣaḥ surādhyakṣo yugādhyakṣo yugāpahaḥ | svadhāmā svagataḥ svargī svaraḥ svaramayaḥ svanaḥ || 96 ||
bāṇādhyakṣo bījakartā karmakṛddharmasaṃbhavaḥ | daṃbho lobho'tha vai śaṃbhussarva bhūtamaheśvaraḥ || 97 ||
śmaśānanilayastryakṣassa turapratimākṛtiḥ | lokottarasphuṭolokaḥ tryaṃbako nāgabhūṣaṇaḥ || 98 ||
aṃdhakāri makhadveṣī viṣṇukaṃdharapātanaḥ | hīnadoṣo'kṣayaguṇo dakṣāriḥ pūṣadaṃtabhit || 99 ||
pūrṇaḥ pūrayitā puṇyaḥ sukumāraḥ sulocanaḥ | sanmārgamapriyo dhūrttaḥ puṇyakīrtiranāmayaḥ || 100 ||
manojavastīrthakaro jaṭilo niyameśvaraḥ | jīvitāṃtakaro nityo vasuretā vasupradaḥ || 101 ||
sadgatiḥ siddhidaḥ siddhiḥ sajjātiḥ khalakaṃṭakaḥ | kalādharo mahākālabhūtaḥ satyaparāyaṇaḥ || 102 ||
lokalāvaṇyakartā ca lokottarasukhālayaḥ | caṃdrasaṃjīvanaśśāstā lokagrāho mahādhipaḥ || 103 ||
lokabaṃdhurlokanāthaḥ kṛtajñaḥ kṛtibhūṣitaḥ | anapāyo'kṣaraḥ kāṃtaḥ sarvaśastrabhṛtāṃ varaḥ || 104 ||
tejomayo śrutidharo lokamānī ghṛṇārṇavaḥ | śucismitaḥ prasannātmā hyajeyo duratikramaḥ || 105 ||
jyotirmayo jagannātho nirākāro jaleśvaraḥ | tumbavīṇo mahākāyo viśokaśśokanāśanaḥ || 106 ||
trilokapastrilokeśaḥ sarvaśuddhiradhokṣajaḥ | avyaktalakṣaṇo devo vyakto'vyakto viśāṃpatiḥ || 107 ||
paraḥ śivo vasurnāsāsāro mānadharo yamaḥ | brahmā viṣṇuḥ prajāpālo haṃso haṃsagatirvayaḥ || 108 ||
vedhā vidhātā dhātā ca sraṣṭā harttā caturmukhaḥ | kailāsaśikharāvāsī sarvāvāsī sadāgati || 109 ||
hiraṇyagarbho druhiṇo bhūtapālo'tha bhūpatiḥ | sadyogī yogavidyogīvarado brāhmaṇapriya || 110 ||
devapriyo devanātho devako devaciṃtakaḥ | viṣamākṣo virūpākṣo vṛṣado vṛṣavardhanaḥ || 111 ||
nirmamo nirahaṃkāro nirmoho nirupadravaḥ | darpahā darpado dṛptaḥ sarvārthaparivarttakaḥ || 112 ||
sahasrārcirbhūtibhūṣaḥ snigdhākṛtiradakṣiṇaḥ | bhūtabhavyabhavannātho vibhavo bhūtināśanaḥ || 113 ||
artho'nartho mahākośa parakāyaikapaṃḍita | niṣkaṃṭakaḥ kṛtānaṃdo nirvyājo vyājamardanaḥ || 114 ||
sattvavānsāttvikaḥ satyaḥ kṛtasnehaḥ kṛtāgamaḥ | akaṃpito guṇagrāhī naikātmānaikakarmakṛt || 115 ||
suprītaḥ sukhadaḥ sūkṣmaḥ sukaro dakṣiṇānilaḥ | naṃdiskaṃdo dharo dhuryaḥ prakaṭaḥ prītivardhanaḥ || 116 ||
aparājitaḥ sarvasaho goviṃdaḥ sattvavāhanaḥ | adhṛtaḥ svadhṛtaḥ siddhaḥ pūtamūrtiryaśodhanaḥ || 117 ||
vārāhaśṛṃgadhṛk śṛṃgī balavānekanāyakaḥ | śrutiprakāśaḥ śrutimāne kabaṃdhuranekadhṛk || 118 ||
śrīvatsalaḥ śivāraṃbhaḥ śāṃtabhadraḥ samo yaśaḥ | bhūyaśo bhūṣaṇo bhūtirbhūtikṛdbhūtabhāvanaḥ || 119 ||
akaṃpo bhaktikāyastu kālahāniḥ kalāvibhuḥ | satyavratī mahātyāgī nityaśāṃtiparāyaṇaḥ || 120 ||
parārthavṛttirvarado viraktastu viśāradaḥ | śubhadaḥ śubhakartā ca śubhanāmā śubhaḥ svayam || 121 ||
anarthito guṇagrāhī hyakartā kanakaprabhaḥ | svabhāvabhadro madhyastha śatrughno vighnanāśanaḥ || 122 ||
śikhaṃḍī kavacī śūlī jaṭī muṃḍī ca kuṃḍalī | amṛtyuḥ sarvadṛk siṃhastejorāśirmahāmaṇiḥ || 123 ||
asaṃkhyeyo'prameyātmā vīryavān vīryakovidaḥ | vedyaśca vai viyogātmā saptāvaramunīśvaraḥ || 124 ||
anuttamo durādharṣo madhuraḥ priyadarśanaḥ | sureśa smaraṇaḥ sarvaḥ śabdaḥ pratapatāṃ varaḥ || 125 ||
kālapakṣaḥ kālakālaḥ sukṛtī kṛtavāsukiḥ | maheṣvāso mahībhartā niṣkalaṃko viśṛṃkhala || 126 ||
dyumaṇistaraṇirdhanyaḥ siddhidaḥ siddhisādhanaḥ | viśvatassaṃvṛtastu vyūḍhorasko mahābhujaḥ || 127 ||
sarvayonirnirātaṃko naranārāyaṇapriyaḥ | nirlepo yatisaṃgātmā nirvyaṃgo vyaṃganāśanaḥ || 128 ||
stavyaḥ stavapriyaḥ stotā vyāsamūrtirniraṃkulaḥ | niravadyamayopāyo vidyārāśiśca satkṛtaḥ || 129 ||
praśāṃtabuddhirakṣuṇṇaḥ saṃgraho nityasuṃdaraḥ | vaiyāghradhuryo dhātrīśaḥ saṃkalpaḥ śarvarīpatiḥ || 130 ||
paramārthagururdattaḥ sūrirāśritavatsalaḥ | somo rasajño rasadaḥ sarvasattvāvalaṃbanaḥ || 131 ||
evaṃ nāmnāṃ sahasreṇa tuṣṭāva hi haraṃ hariḥ | prārthayāmāsa śambhuṃ vai pūjayāmāsa paṃkajaḥ || 132 ||
Altri libri:
AVADHUT GITA ASHTAVAKRA GITA TRIPURA RAHASYA DEVI MAHATMYA
|
|
|
